Laboratuvarlararası karşılaştırmalar (LAK) veya yeterlilik testleri (YT) , aynı numunelerin farklı kalibrasyon/deney laboratuvarları tarafından test edilmesine ve sonuçların karşılaştırılmasına dayanır.
Bu husus, TS EN ISO/IEC 17025 standardına göre akredite olmuş laboratuvarların yapması gereken bir zorunluluktur.
Multitech Teknoloji organize ettiği laboratuvarlar arası karşılaştırmalar sayesinde referans deney numuneleri kullanılarak katılımcılara için karşılaştırma deneyleri organize eder.
Uygulama aşağıdaki adımlardan oluşur :
- Multitech teknoloji tarafından uygun görülen veya akredite laboratuvarlardan gelen taleplere göre karşılaştırma deneyi organize edilir.
- Mümkün olduğunca çok katılımcıya ulaşılır ve gerekli deney numuneleri gönderilir.
- Katılımcılar gönderilen referans numuneleri üzerinde belirlenen deneyleri yapar ve sonuçları kayıt altına alır.
- Katılımcıların gönderdiği değerler önceden belirlenen veya daha sonra katılımcıların bulduğu sonuçlara göre hesaplanan referans değerlere göre karşılaştırılır.
- Son olarak katılımcılara referans değerlere göre sapmalarını, sapmaların olası sebeplerini, alınabilecek düzeltici ve önleyici faaliyetleri belirten bir rapor gönderilir.
Katılımcıların karşılaştırma deneylerinden maksimum verimi almaları ve sapmalarının sebeplerini bilmeleri için gerek laboratuvar şartları ile ilgili gerekse deney yöntemi ile ilgili sorulan sorulara doğru cevapları vermeleri gerekmektedir.
Ayrıca bir katılımcının bilgileri veya sonuçları asla diğer katılımcılarla paylaşılmamakta ve bütün süreç son derece titizlikle yürütülmektedir.
Laboratuvarlar Arası Karşılaştırmaların (LAK) Değerlendirmelerinin Güvenilirliği
Laboratuvarlarınız tarafından gerçekleştirilen testler ürünlerinizin kalitesini veya prosesinizin kalitesini kontrol etmek için veya yönetmeliklere uygunluk için kullanılırsa kontrollerdeki herhangi bir hata çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
Bağımsız bir laboratuar için, güvenilmez test sonuçları, itibarını ve müşterilerinin güvenini zedeler. Her durumda, müşterilerin güvenleri bozulmakta, organizasyonun itibarı zedenlenmekter, uygun olmayan hesaplamalar ve sonuçlar ek maliyetler ortaya çıkmaktadır.
Ayrıca karşılaştırma deneylerine katılmaların başlıca nedenleri aşağıda belirtilmiştir.
- Test sonuçlarındaki bir hata ciddi sonuçlara ve firmalar için maddi zarara neden olur.
- Bir yeterlik sınavına katılmak, laboratuvardaki yeterliliği değerlendirmek için çok etkili bir yöntemdir ve TS EN ISO/IEC 17025 akreditasyon için gereklidir.
- Test sonuçlarındaki belirsizlikleri bulmaya ve sonuçları değerlendirmeye yardım eder.
- Katılımcıların test sonuçlarının güvenilirliğini bilmeye ihtiyacı vardır.
- Ayrıca müşterilerinize test sonuçlarınızın güvenilir olduğunu göstermeye ihtiyacınız vardır.
- Son olarak karşılaştırma testlerine katılma ücreti ve sağladığı faydalar, güvenilir olmayan test sonuçlarının zararlarına göre çok daha az maliyetlidir.
Laboratuvarlar Arası Karşılaştırmaların (LAK) sonuçlarını kullanılması
Laboratuvarların yeterliliğini test etmek için laboratuvarlar arası karşılaştırmaları ele alan ISO / IEC 17043 ve ISO 13528 standartlarında, anormal test sonuçları, tecrübeli personeli bulunan laboratuvarlar tarafından bile elde edilebileceğini belirtilmekte.
Bu nedenle, bir laboratuvarlar arası karşılaştırmanın sonuçları, bir katılımcıyı kınamak için kullanılmamalıdır. Olası sapmalara neden olan nedenlerin araştırılması ve ve gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin alınmasında kullanılmalıdır.
Laboratuvarlar Arası Karşılaştırmaların (LAK) Değerlendirmelerinin Güvenilirliği
Bir laboratuvarın performanslarının laboratuvarlar arası bir karşılaştırma ile değerlendirilmesinin güvenilirliği şu şartlara bağlıdır:
- Kullanılan örneklerin stabilitesi ve homojenliği
- Test yöntemleri ve katılımcı sayısıyla ilgili teknik konulara ilişkin kullanılan istatistiklerin yeterliliği ve sağlamlığı;
- Olası personel etkileri, özellikle sonuçların uygunsuz şekilde yuvarlanması;
- Uygulanabilir olduğunda, belirsizlik ölçümünün hesaba katılması yöntemi.
ISO / IEC 17043 ve ISO 13528 standartlarının ana kapsamı, laboratuvarlar arası karşılaştırmalarla yapılan değerlendirmelerin güvenilirliğini sağlamaktır.
Özellikle, numunelerin kararlılık ve homojenlik sorunları, istatistiksel yöntemlerin yeterliliği yaygın olarak geliştirilmiştir. Performansların uygun bir değerlendirmesi, kullanılan numunelerin yeterince benzer olmadığı veya uygun olmayan istatistiksel yöntemlerin kullanılması durumunda açıkça imkânsızdır.
Bu konuyla ilgili daha fazla ayrıntı için lütfen ISO 13528’ in özetini inceleyebilirsiniz
ISO / IEC 17043 ve ISO 13528 standartlarının gereklerini yerine getirmek, laboratuvarlar arası karşılaştırmaların organizatörü tarafından yürütülen operasyonlarla ilgili güvenilmezlik riskini ortadan kaldırmayı garantiler.
Fakat şurası utulmamalıdır ki verilerin ve sonuçların hazırlanmasındaki koşullar istatiksel metodlar kadar önemlidir ve hesaba katılmalıdır. Kontrol etmeniz gereken en önemli hususlardan bazıları şunlardır:
- İnsan etkileri
- Hesaba katılan çevresel diğer faktörler.
Çevresel diğer faktörlerin öneminin önemli bir örneği, test numunelerinin şartlandırma prosedürüdür ki test sonuçlarını önemli ölçüde etkilemektedir.
Test numunelerini doğru bir şekilde şartlandırmak için laboratuvarın yeterliliği testleri doğru bir şekilde yerine getirmek için gerekli olan yeterlilikten daha kritik hale gelebilir.
Laboratuvarlar arası karşılaştırmanın organizatörü bu durumlarda, ürüne ilişkin teknik konular ve test usulü ile ilgili direktiflerin yanı sıra, test numunelerinin hazırlanması ve şartlandırılması kısmında bazen kerndi karar verir bazen ise katılımcının takdirine bırakır.